Stolpersteine In Leidschendam-Voorburg
Nu 30 jaar geleden nam Gunter Demnig, een Duits beeldend kunstenaar, het initiatief om in Keulen blijvende aandacht te vragen voor de in de Tweede Wereldoorlog vermoorde Joden, Sinti en Roma. Een paar jaar later mondde dat uit in een initiatief om op al die plaatsen waar deze mensen tot dan gewoond en geleefd hadden, zogenaamde Stolpersteine te plaatsen.
Dat gebeurde eerst in Duitsland, later ook in andere landen, ook in Nederland. Sinds een paar jaar is er een Stichting actief om ervoor te zorgen dat alle in de tweede wereldoorlog vermoorde Joden in Voorburg en Leidschendam herdacht worden met een Stolperstein.
Op 22 april zijn op 7 locaties in Voorburg en Leidschendam Stolpersteine geplaatst. Vanwege de Corona-pandemie waren daar weinig toeschouwers bij aanwezig. De gemeente Leidschendam-Voorburg heeft een korte film gemaakt van deze plaatsing. Bekijk de film. Op 4 oktober 2021 zijn 40 nieuwe Stolpersteine geplaatst.
Een Stolperstein, in het Nederlands een struikelsteen, is een messingplaatje van 10 x 10 cm op een keitje van dezelfde afmeting dat geplaatst wordt in de stoep voor de woning waar de bewoner(s) tot aan hun deportatie woonde(n). Op dat plaatje staat naam, geboortedatum, deportatiedatum, en plaats en datum van overlijden. Het plaatje is relatief onopvallend, maar een ieder die langs die woning loopt en naar de grond kijkt, leest die tekst en wordt zo herinnerd aan het lot van deze persoon. De afgelopen 25 jaar zijn tenminste 75.000 Stolpersteine geplaatst, waaronder ook een groot aantal in Nederland. Zie voor meer informatie https://stichting-stolpersteine.nl/
De geschiedenis van Joodse medeburgers in Voorburg en Leidschendam is pas de laatste jaren sterker in de belangstelling gekomen. Het initiatief daartoe werd genomen in 2002 door de toenmalige burgemeester van Voorburg, Michiel van Haersma Buma. Hij liet onderzoeken hoeveel Joodse inwoners in de oorlog vanuit hieruit waren weggevoerd en in Duitse kampen om het leven waren gebracht. Op 4 mei 2004 werden tijdens de herdenkingsbijeenkomst van de Raad van Kerken in de Hoeksteenkerk de namen genoemd. Het waren er geen 15, of 40, of 80... Het waren er meer dan 200...! De aanwezigen waren verpletterd. Ook omdat in al die naoorlogse jaren de verzetshelden en gesneuvelde militairen getrouw waren herdacht, maar niemand ooit gevraagd had naar de Joodse mensen die uit ons midden waren weggevoerd.
Er zou nooit meer een 4 mei herdenking mogen plaats vinden zonder dat ook deze doden werden herdacht. De burgemeester was het daar zeer mee eens, en stelde een werkgroep in, die een nieuw monument zou moeten ontwerpen voor geheel Leidschendam-Voorburg. Drie jaar later, op 4 mei 2007, werd het monument voor Vrede en Vrijheid in het park Sijtwende in gebruik genomen. Met ongeveer 400 namen van hen die in de oorlog het leven hadden verloren: Joden, verzetsstrijders, militairen, koopvaardij etc. Daarnaast staat een prachtige rode beuk, die wordt omgeven door een stenen bank met het citaat van Koningin Juliana van 5 mei 1970: Zonder verdraagzaamheid kunnen de begrippen vrijheid én vrede niet sámen bestaan.
Acht jaar later, in 2015, publiceerde de Historische Vereniging Voorburg het boek ’70 Jaar vrede en vrijheid’, met als initiatiefnemer Jos Engels. Daarin staan de namen van al diegenen die in en door de oorlog het leven verloren hebben, met speciale aandacht voor de Joodse medeburgers. Per straat gerangschikt, zijn daar de namen, adressen, en levensberichten van 230 Joodse inwoners uit Voorburg, die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn weggevoerd en vermoord, weergegeven.
Een van de families uit dat boek was de familie Goldsteen. Alfred Goldsteen woonde met zijn vrouw tot 1942 in de Hofwijckstraat, totdat zij - in verwachting van hun eerste kind - verhuisden naar een bovenwoning aan de Rhijnvis Feithstraat 1. In 1944 werd Alfred gearresteerd met een vals persoonsbewijs en in Scheveningen opgesloten. Vier dagen later werd zijn tweede kind geboren. Hij heeft haar nooit gezien, alleen een fotootje. Via Westerbork is hij afgevoerd naar Mauthausen waar hij op 10 april 1945 stierf. Zijn beide kinderen, Gershon en Janny, zijn rond 2016 opgespoord. Gershon Goldsteen (76) woont tegenwoordig in Tasmanië en is daar leider van de Joodse gemeenschap. Zijn grootste wens was om samen met Janny (74) voor het laatste huis van vader Alfred een Stolperstein te plaatsen. Dat is op 20 juni 2018 gebeurd, de eerste Stolperstein in Voorburg. De eerder genoemde werkgroep heeft zich intensief met die plaatsing bemoeid.
Maar daarbij zou het niet moeten blijven, zo vond de Werkgroep. Er is een stichting opgericht met als doel ervoor te zorgen dat uiteindelijk alle vermoorde Joden in Voorburg en Leidschendam herdacht worden met een Stolperstein. Dankzij een genereuze gift van Michiel van Haersma Buma en gesteund door de toenmalige burgemeester van Leidschendam-Voorburg, de heer Klaas Tigelaar, kon de stichting van start gaan. In het voorjaar 2021 zijn op 7 locaties in Leidschendam en Voorburg 20 Stolpersteine geplaatst worden. Het gaat hierbij om de families Bak, Meijers, Van Daelen, Van Dam, Adelaar, Waisvisz en Kukenheim.
Op 4 oktober 2021 werden opnieuw 40 Stolpersteine geplaatst. De komende jaren zal dit gecontinueerd worden, zo is onlangs bekend geworden. Aan de plaatsing van Stolpersteine zijn kosten verbonden. De stichting heeft hiervoor een fonds gevormd. Mocht u een bijdrage willen leveren, dan stellen wij dat zeer op prijs. Dat kan door uw bijdrage te storten op bankrekening NL62INGB0008696506 t.n.v. Stichting Stolpersteine Leidschendam-Voorburg