Historische Vereniging Voorburg

Hartog Eliazar kwam uit een Rotterdams gezin met drie zonen. In 1915 trouwde hij met Anna van Kam. Het echtpaar kreeg ook drie kinderen: twee dochters en een zoon.

Vader Hartog was handelsagent en meubelverkoper, fervent voetballer en scheidsrechter en tevens lid van toneelvereniging Kunst na den Arbeid. Hij hield van schaken, schreef muziek, speelde piano voor ziekenhuizen, scholen en het grote publiek.

De kinderen trokken met hem op wanneer ze maar konden.

Anna zorgde voor het huishouden en ze hadden in het weekend regelmatig diners voor vrienden en familie, meestal met muziek en zang. Elizabeth, Felix en Francina waren erg close. Ze werden lid van wandelclubs, speelden muziek en hadden gezamenlijke vrienden.

Het gezin was in 1940 net naar Voorburg verhuisd toen hun huis in Rotterdam op 14 mei door het bombardement werd verwoest.

Aan het begin van de bezetting werd dochter Elizabeth Sientje verkoopster in Amsterdam terwijl Francina als hulp in de huishouding het gezin ondersteunde. Dat duurde echter niet lang omdat de anti-Joodse maatregelen werden aangescherpt.

In 1942 moest Hartog zijn bedrijf sluiten. Eind 1942 dook het gezin onder; Hartog en Anna bij een compagnon in Ede, Elizabeth en Felix bij een bakkerij in Ede, Francina in Den Haag. Na een week vond Felix dat hij de familie niet kon helpen als hij ondergedoken zat. Hij liet Elizabeth bij de bakkerij achter en sloot zich aan bij het verzet. Zo kon hij voedselbonnen bemachtigen en nieuws aan de familie bezorgen. Dat ging goed tot hij na een paar weken wegens valse papieren werd gearresteerd, nadat hij in Den Haag Francina had bezocht.

Hij ontsnapte uit het Oranje Hotel en nam een ​​nieuwe identiteit aan. Vervolgens ging hij aan de slag in Duitsland, voornamelijk om daar bij zijn werk te kunnen saboteren. Hij werd verraden en uiteindelijk naar verschillende kampen gestuurd, waaronder Auschwitz. Ieder contact met zijn familie was verloren.

Op 20 januari 1943 kwamen vader Hartog en zijn vrouw Anna aan in Westerbork. Volgens een familielid dat hij bezocht voordat hij vertrok, zei Hartog dat hij maar zes maanden, op zijn hoogst een jaar weg zou blijven. Hij raakte gewond aan zijn arm, werd geopereerd en verbleef enkele weken in het academisch ziekenhuis van Groningen. Daarna keerde hij terug naar Anna in Westerbork in barak 70, een 'woonbarak ' aan de uiterste noordkant van Kamp Westerbork. De brieven die hij in die tijd schreef waren hoopgevend. In zijn laatste brief van 11 februari 1943 zegt hij: "We leven nu in spanning voor de dingen die komen gaan, aangezien er zoveel in ons gaande is zoals je kunt begrijpen. In de hoop dat met jullie alles gezond en in orde is, groet ik jullie allemaal vanuit mijn hart en laat ik de rest van de ruimte voor Anna, Dag! Tot we elkaar weer ontmoeten."

Op 16 februari 1943 werd het echtpaar op transport gesteld naar Auschwitz, waar ze direct bij aankomst werden vergast.

Beide dochters waren ongehuwd. Elizabeth Sientje werd onder onbekende omstandigheden opgepakt en in Vught opgesloten voordat ze op 18 oktober 1943 in Westerbork aankwam en de volgende dag in een hermetisch afgesloten treinwagon naar Auschwitz werd gezet. Ook de verloofde van haar broer Felix maakte deel uit van dit transport. Zij werden bij aankomst op 22 oktober 1943 direct vergast.

Francina was al eerder dan haar oudere zus gedeporteerd. Op 4 juni 1943 kwam ze als ‘strafzaak’ op een ‘S’-transport vanuit Arnhem met 44 personen aan in Westerbork. Ze vertrok op 8 juni 1943 vanuit Westerbork naar Sobibór als onderdeel van het beruchte Kindertransport. Alle 3.017 personen, waaronder 1.300 kinderen, zijn op de dag van aankomst in Sobibor om het leven gebracht.

Felix David, het middelste kind, geboren in 1917, heeft de oorlog overleefd. Nadat hij in januari 1945 door het Rode Leger uit een buitenkamp van Auschwitz was bevrijd, trok hij met het Rode Leger naar Odessa. Uiteindelijk keerde hij via Marseille terug naar Voorburg, om daar te horen dat hij 65 familieleden had verloren, zijn verloofde, en veel anderen.

In 1954 emigreerde hij met zijn vrouw en twee zonen naar Florida, Verenigde Staten, waar hij zijn naam veranderde in Lazar.

In Florida werkte Felix Lazar als sales promotion manager bij een grote wijnhandel. Hij was ook actief in het Florida Holocaust Museum. Zijn oorlogsherinneringen heeft hij opgeschreven in een boek, uitgegeven in 2001: '175288: Een overlevende herinnert zich'. Felix stierf in 2004, 87 jaar oud.